یکی از امکاناتی که مدیران شرکت‌ها، ادارات، مدارس و کارخانه‌ها می‌توانند به کارکنان خود ارائه دهند، استفاده از خدمات حمل و نقل است. بعضی اوقات، افراد عادی هم می‌توانند در مراسمات مختلف از سرویس‌های حمل و نقل استفاده کنند. این سرویس‌ها مسافران را از مبدا تا مقصد سفرشان را فراهم می‌کنند و تضمین می‌کنند که به سلامت و ایمنی کامل به مقصد خود برسند.
هزینه ایاب و ذهاب در قانون کار
ایاب و ذهاب در قانون کار
حق ایاب و ذهاب یکی از مزایایی است که تحت شرایط خاص شامل حال کارگران قانون کار می‌شود. این شرایط به طور مختصر و مبهم در ماده 152 قانون کار ذکر شده است.
**ماده 152:** “در صورت دوری کارگاه و عدم تکافوی وسیله نقلیه عمومی، صاحب کار باید برای رفت و برگشت کارکنان خود وسیله نقلیه مناسب در اختیار آنان قرار دهد.”
از این ماده می‌توان برداشت کرد که کارفرمایان موظف‌اند به صورت غیرنقدی در امر حمل و نقل به کارکنان کمک کنند.
طبق این تعریف، حق ایاب و ذهاب شامل حال کارگرانی می‌شود که:
– فاصله محل زندگی آنها از محل کار دور باشد.
– در مسیر رفت و آمد کارگران، وسیله نقلیه عمومی کافی نباشد یا وجود نداشته باشد.
این تعریف نکات و ابهاماتی دارد که در ادامه به صورت پرسش‌های متداول بررسی می‌کنیم.
هزینه ایاب و ذهاب در قانون کار
1. حداکثر فاصله محل کار تا محل زندگی برای مشمول شدن حق ایاب و ذهاب چقدر است؟
مقدار دقیق این فاصله مشخص نشده است.
2. براساس چه معیاری عدم تکافوی وسیله نقلیه سنجیده می‌شود؟
شاید منظور از عدم تکافوی وسیله نقلیه این است که مسیر رفت و آمد کارگر به کارگاه به طور کلی غیرقابل تردد باشد. به عبارتی، در این مسیر هیچگونه وسیله حمل و نقلی وجود ندارد یا ساعات کاری کارگران به گونه‌ای است که در آن ساعت وسایل حمل و نقل در دسترس نیستند یا کمبود دارند، و کارگران مجبورند ساعت‌های زیادی منتظر بمانند.
3. آیا راهکارهای غیر نقدی دیگری برای بهبود حمل و نقل کارگران وجود دارد؟
طبق ماده 152 قانون کار، ارائه تسهیلات مانند حق ایاب و ذهاب به کارکنان به صورت غیر نقدی است. یکی دیگر از راهکارهای غیر نقدی برای کارفرمایان جهت تسهیل حمل و نقل کارگران، احداث منازل سازمانی نزدیک به محل کار است که در ماده 149 قانون کار آمده است.
ماده 149 قانون کار: “کارفرمایان مکلفند با تعاونی‌های مسکن و در صورت عدم وجود این تعاونی‌ها مستقیماً با کارگران فاقد مسکن جهت تامین خانه‌های شخصی مناسب همکاری لازم را بنمایند و همچنین کارفرمایان کارگاه‌های بزرگ مکلف به احداث خانه‌های سازمانی در جوار کارگاه و یا محل مناسب دیگر می‌باشند.”
4. آیا کارفرما می‌تواند هزینه حمل و نقل را به صورت نقدی نیز به کارگران خود پرداخت کند؟
اگر مسیر کارگران متعدد باشد و کارفرما نتواند سرویس ایاب و ذهاب برای آنها فراهم کند، کلیه کارگران می‌توانند با کارفرما توافق کنند تا مبلغی را بابت حمل و نقل به آنها بپردازد. در واقع، اگر یک کارگاه فاقد عرف و روال مقرر در ماده مذکور باشد، پرداخت حق ایاب و ذهاب به صورت نقدی و غیرنقدی منوط به موافقت کارفرما است.
طبق ضوابط اجرایی قانون بودجه سال 1401، تبصره 3: دستگاه‌های اجرایی مستقر در کلان‌شهرها مجازند هزینه ایاب و ذهاب کارکنان خود را به شکل نقدی پرداخت نموده و یا برای بهره‌برداری از خدمات حمل و نقل (سرویس) کارکنان نسبت به عقد قرارداد با شرکت‌های حمل و نقل شهری غیردولتی اقدام کنند. سقف قرارداد مربوط می‌تواند حداکثر 25 درصد بیش از عملکرد هزینه ایاب و ذهاب پرداختی به کارکنان در سال 1399 باشد.
5. منظور از کارکنان در این تعریف چه کسانی هستند؟
منظور از کارکنان، دو دسته از کارگران نوبتی و غیرنوبتی است. کار نوبتی، کاری است که در طول ماه گردش دارد، به نحوی که نوبت‌ها آن در صبح یا عصر یا شب واقع می‌شود.
هزینه ایاب و ذهاب در قانون کار
6. جریمه عدم پرداخت حق ایاب و ذهاب برای کارفرمایان چیست؟
کارفرما نمی‌تواند در صورت عدم تکافوی وسیله نقلیه عمومی با کارگر توافق کند که وسیله رفت و آمد در اختیار نمی‌گذارد. در صورت شکایت کارگر یا کارگران به مراجع اداره کار یا دادگستری، ضمانت اجرای کیفری پابرجا است و همانطور که در ماده 173 آمده است، علاوه بر رفع تخلف، در مهلتی که دادگاه با کسب نظر نماینده وزارت کار و امور اجتماعی تعیین خواهد کرد، با توجه به تعداد کارگران و حجم کارگاه، کارفرما به جریمه نقدی محکوم خواهد شد.
ماده 173 قانون کار: “متخلفان از هر یک از موارد مذکور در مواد 149 – 151 – 152 – 153 – 154 – 155 و قسمت دوم ماده 78، علاوه بر رفع تخلف، در مهلتی که دادگاه با کسب نظر نماینده وزارت کار و امور اجتماعی تعیین خواهد کرد، با توجه به تعداد کارگران و حجم کارگاه، در کارگاه‌های کمتر از 100 نفر برای هر بار تخلف به پرداخت جریمه نقدی از هفتاد تا یکصد و پنجاه برابر حداقل مزد روزانه رسمی یک کارگر در تاریخ صدور حکم محکوم خواهند شد و به ازای هر صد نفر کارگر اضافی در کارگاه، 10 برابر حداقل مزد به حداکثر جریمه مذکور اضافه خواهد شد.”
7. نرخ ایاب و ذهاب در سال 1403 چقدر است؟
مطابق قانون تعیین نرخ ایاب و ذهاب در سال ۱۴۰۳، در شهرهایی که جمعیت آنها بیش از ۵۰۰ هزار نفر بوده، نرخ ایاب و ذهاب حداکثر می‌تواند ۱۵۰ هزار تومان در ماه باشد. این نرخ برای شهرهای با جمعیت بیش از حدود نیم میلیون نفر تعیین شده است تا هزینه‌های نقلیه عمومی را برای ساکنان این شهرها قابل تحمل کند.
در مورد تهران که جمعیت آن به طور چشمگیری بیشتر از ۵۰۰ هزار نفر است، نرخ حداکثر ایاب و ذهاب ماهیانه تعیین شده ۲۵۰ هزار تومان است. این نرخ بیشتر از نرخ معمولی است.
به این ترتیب، این سیاست‌ها می‌توانند به کنترل ترافیک و کاهش آلودگی هوا کمک کنند. همچنین هزینه‌های حمل و نقل را برای شهروندان در حدود قابل قبولی نگه دارند.
سخن آخر
در قانون کار و مقررات مربوط به کرایه سرویس از سفرکار، هزینه ایاب و ذهاب به طور کلی باید با رعایت مقررات و شرایطی که در این قانون تعیین شده‌اند، تنظیم و پرداخت شود. این هزینه‌ها باید به صورت منصفانه و بر اساس مقدار واقعی مسافت سفر و شیوه حمل و نقل مورد استفاده تعیین گردند. علاوه بر این، باید به اطمینان از ایمنی و سلامت سفرکاران توجه شود و هرگونه خطری که ممکن است در طول سفر به وجود آید. باید به حداقل ممکن رسانده شود. در نهایت، وجود یک سیستم شفاف و قابل اعتماد برای پرداخت هزینه‌های ایاب و ذهاب از جمله مهمترین مباحثی است. که در این قانون تاکید شده است.
آدرس:
تهران، محله صادقیه ، خیابان 20 متری سازمان آب ، پلاک 167 ، مجتمع مهرگان، طبقه همکف ، واحد 25
شماره تماس:
ایمیل: